Zajmowanie się bibliografią – koszmar każdego badacza 

Bibliografia, przypisy, czy odwołania to trudna część pisania akademickiego. To powolna i żmudna praca, a opanowanie konkretnego stylu wymaga czasu. Aby poprawnie odnieść się do fragmentu źródła, z którego czerpiemy informację, może się w rzeczywistości sprowadzić do prawidłowego umieszczenia przecinków i kropek. Nic więc dziwnego, że wielu studentów i badaczy decyduje się na korzystanie z oprogramowania do zarządzania bibliografią. Takie oprogramowanie zostało zaprojektowane, aby pomóc naukowcom i pracownikom naukowym efektywnie organizować i cytować źródła, na których opierają swoje prace. Chociaż narzędzia te oferują wiele korzyści, mają również pewne wady. Przyjrzyjmy się najpopularniejszym przykładom tego typu aplikacji na rynku. 

Najpopularniejsze oprogramowanie na rynku 

Mendeley

Mendeley Reference Manager pozwala szybko i skutecznie zarządzać swoimi odniesieniami  i to nawet podczas współpracy z innymi badaczami online. Oprócz automatycznego generowania bibliografii pozwala organizować, przechowywać, udostępniać i cytować odniesienia oraz inne dane badawcze. Można również łatwo importować tytuły z innych programów tego typu, a także znajdować odpowiednie artykuły na podstawie tematu, nad którym pracujesz. Mendeley Reference Manager może być używany jako klient stacjonarny, a także możesz uzyskiwać dostęp do swoich dokumentów w chmurze. 

Główne cechy: 

• Osobista biblioteka
• Mendeley Notebook do przechowywania wszystkich notatek i wyróżnień
• Dodatek Mendeley Cite dla oprogramowania firmy Microsoft
• Dostępne dla systemu Windows 7 lub nowszego, macOS i Linux (64-bitowego)
• Bezpłatny

 

RefWorks

RefWorks firmy Proquest to platforma do zarządzania badaniami, która pozwala zbierać i importować materiały referencyjne oraz zapisywać je jednym kliknięciem. Korzystając z obszernych baz danych ProQuest, możesz automatycznie uzupełniać dane cytowań. Pozwala na szybkie zapisanie odnośników z pełnego tekstu z dowolnej strony internetowej. Ma solidny system do organizowania, wyszukiwania i adnotacji. RefWorks umożliwia również udostępnianie folderów i współpracę z innymi badaczami. 

Główne cechy: 

Dla użytkowników indywidualnych 

• Synchronizacja danych z Dropbox
• Współpraca nad projektami ze współdzielonym pełnym dostępem do zasobów
• Szczegółowy dostęp dla współpracowników
• Narzędzia integracyjne do wstawiania cytatów w Wordzie i Dokumentach Google
• Gotowe style cytowania
• Dostosowywanie odniesień za pomocą edytora stylów

Dla instytucji 

• Kontrola nad zewnętrznym udostępnianiem pełnego tekstu i synchronizacją z Dropbox
• Zarządzanie dostępem za pomocą narzędzia Summon Integration
• Możliwość ustawienia domyślnego stylu cytowania
• Wiele wersji językowych
• Internetowy, dostęp z dowolnego urządzenia online
• Tworzenie dokładnych odniesień dzięki narzędziu Summon Validation

Cena zależy od potencjalnego użytkownika i może być konieczne skontaktowanie się ze sprzedawcą. 

 

EndNote 

EndNote to oprogramowanie do zarządzania bibliografią, które pozwala skupić się na badaniach, zamiast tracić zbyt dużo czasu na formatowanie manuskryptów. Dzięki EndNote możesz być zorganizowany, zarządzać, przeglądać, adnotować i wyszukiwać odwołania oraz pliki PDF. Pozwala także poświęcić więcej czasu na prowadzenie badań i współpracę bez względu na ograniczenia geograficzne. 

Główne cechy: 

• Wstawianie cytowań w tekście podczas tworzenia bibliografii 
• Narzędzia, które pomogą w odnalezieniu plików PDF 
• Dzielenie się biblioteką za pomocą uprawnień udostępniania 
• Manuscript Matcher dopasowuje Twoją pracę z odpowiednimi czasopismami 

• Wtyczka Output Styles pozwala generować perfekcyjnie sformatowane odwołania z ponad 6000 stylami 
• Wtyczka Import Filters pozwala importować odwołania i jednocześnie filtrować je 
• Wtyczka Connection Files umożliwia połączenie z bazami danych 
• Koszt licencji aktualizacyjnej wynosi 99,95 USD, podczas gdy pełna licencja kosztuje 249,95 USD. Dla uprawnionych studentów licencja jest wyceniana na 115,95 USD. 

 

Zotero

Zotero to narzędzie do zarządzania bibliografią o otwartym kodzie źródłowym, które pomaga w organizacji badań według Twoich preferencji. Pozwala ono na organizowanie pozycji w kolekcje oraz oznaczanie ich słowami kluczowymi. Zotero pozwala również tworzyć zapisane wyszukiwania, które automatycznie łączą się z odpowiednimi materiałami podczas przeprowadzania badań. Ta platforma jest dostępna dla systemów Mac, Windows, Linux i iOS. 

Główne cechy: 

• Działa z dowolnym edytorem tekstu, w tym z Wordem, LibreOffice’em i Google Docs 

• Ponad 100 000 stylów cytowania 
• Dostęp do swoich badań z dowolnej przeglądarki internetowej 
• Współpraca ze współpracownikami i budowanie wspólnego źródła bibliografii 
• Dystrybucja materiałów kursowych dla studentów 
• Automatyczne dodawanie danych publikacji za pomocą DOI lub ISBN 

• Możliwość przeszukiwania plików PDF będących w otwartym dostępie 
• Podaje powiadomienia o wycofanych artykułach 
• System wtyczek umożliwia dodawanie zaawansowanych funkcji przez zewnętrznych programistów 
• Zakres cenowy – Darmowe 

 

Ale czy są naprawdę takie przydatne? 

Jednym z argumentów na rzecz oprogramowania do zarządzania bibliografią jest jego wszechstronność: obiecuje ono dostosowanie się do wymagań wielu różnych stylów cytowania i unikalnego wyglądu ich odwołań w dokumentach. Jednakże, to twierdzenie jest fałszywe, ponieważ oprogramowanie do zarządzania bibliografią nie jest w stanie zawsze w 100% dostosować się do każdego stylu cytowania. Na przykład, oprogramowanie nie wykryje niekonsekwencji w wpisach. Nie zauważy, jeśli źle przepiszesz nazwisko autora lub podasz nieprawidłową datę publikacji. Jeśli nie wprowadzisz wszystkich informacji wymaganych do poprawnego odwołania, oprogramowanie najprawdopodobniej stworzy niekompletne odwołanie na podstawie tego, co wprowadziłeś. Możesz myśleć, że odwołałeś się prawidłowo, ale istotne elementy mogą być pominięte. W rezultacie prowadzi to do odwołań o niskiej jakości. 

W badaniu przeprowadzonym przez Rangaswamy’ego i Rajendrę (2021) ankietowano 170 badaczy w sprawie ich wiedzy na temat oprogramowania do zarządzania bibliografią i co o nim myślą. Jak widać na poniższym wykresie, nawet najbardziej doświadczeni naukowcy mają pewne trudności z korzystaniem z tego rodzaju oprogramowania. 

Nawet aplikacje, o których wspomnieliśmy powyżej, mają swoje zalety i wady, które są przedstawione w poniższej tabeli: 

 

By podsumować to bardziej ogólnie, poniżej prezentujemy zalety: 

• Efektywna organizacja: Oprogramowanie do zarządzania bibliografią umożliwia tworzenie bibliotek lub baz danych odwołań, ułatwiając organizowanie i odnajdywanie odpowiedniej literatury. Użytkownicy mogą sortować odwołania według tematu, autora, daty publikacji lub słowa kluczowego, co pozwala na efektywne organizowanie materiałów badawczych. 
• Łatwe zarządzanie odwołaniami: Narzędzia te automatyzują proces tworzenia odwołań i bibliografii. Użytkownicy mogą wybrać styl cytowania (np. APA, MLA lub Chicago) i automatycznie generować odwołania, oszczędzając czas i zapewniając dokładność. 

• Współpraca i udostępnianie: Wiele oprogramowań do zarządzania bibliografią oferuje funkcje współpracy, umożliwiając badaczom udostępnianie odwołań kolegom, pracę nad wspólnymi projektami i płynną współpracę. Ułatwia to pracę zespołową i ułatwia wymianę wiedzy w grupach badawczych. 
• Synchronizacja na różnych urządzeniach: Oprogramowanie do zarządzania bibliografią często oferuje możliwość synchronizacji, umożliwiając użytkownikom dostęp do swoich bibliotek odwołań na różnych urządzeniach. Zapewnia to badaczom możliwość korzystania z odwołań i pracy nad projektami z dowolnego miejsca z dostępem do internetu. 
• Adnotacje i notatki: Niektóre oprogramowania do zarządzania bibliografią oferują funkcje adnotowania i robienia notatek na temat odwołań, pomagając badaczom podsumować kluczowe punkty, podkreślić ważne sekcje i dodać własne spostrzeżenia. Te adnotacje mogą być cenne podczas pisania pracy. 

Oraz wady: 

• Problem z ich opanowaniem: Oprogramowanie do zarządzania bibliografią często wiąże się z określoną krzywą nauki, zwłaszcza dla nowych użytkowników, którzy nie są z nim zaznajomieni. Może być konieczne trochę czasu, aby zrozumieć i efektywnie wykorzystać wszystkie funkcje. 

• Problemy z kompatybilnością: Czasami oprogramowanie do zarządzania bibliografią może napotkać problemy z kompatybilnością z różnymi formatami plików, systemami operacyjnymi lub oprogramowaniem do przetwarzania tekstu. Może to prowadzić do problemów podczas importowania lub eksportowania odwołań lub pracy z różnymi typami dokumentów. 
• Nieprecyzyjne lub niekompletne metadane: Oprogramowanie do zarządzania bibliografią opiera się na metadanych dostarczanych przez bazy danych lub użytkowników. Jednak czasami metadane mogą być nieprecyzyjne, niekompletne lub niekonsekwentne, co prowadzi do błędnych odwołań lub trudności w odnajdywaniu odwołań. 
• Zależność od zewnętrznych baz danych: Większość oprogramowań do zarządzania bibliografią polega na zewnętrznych bazach danych do pobierania metadanych i pełnych tekstów dokumentów. Jeśli bazy danych nie są aktualne lub nie obejmują szeroko określonych dyscyplin, może to ograniczyć dostępność odwołań i powiązanych zasobów. 
• Koszt: Choć dostępne są darmowe oprogramowania do zarządzania bibliografią, niektóre zaawansowane funkcje lub wersje premium mogą wiązać się z kosztami. Dodatkowo, instytucje lub badacze mogą być zobowiązani do płacenia za dostęp do określonych baz danych lub usług na zasadzie subskrypcji, aby w pełni wykorzystać oprogramowanie. 

Warto rozważyć te zalety i wady podczas decydowania o korzystaniu z oprogramowania do zarządzania bibliografią. Konkretne potrzeby i preferencje badaczy mogą się różnić, dlatego zalecamy eksplorowanie różnych opcji oprogramowania i ocenę ich przydatności dla indywidualnych wymagań. 

 

Postęp technologiczny w pisaniu prac badawczych 

Jakość odwołań odzwierciedla jakość badań. Dobrze zorganizowany zbiór odwołań prowadzi do dobrze zaplanowanych przedsięwzięć badawczych. Obecnie najlepsze oprogramowanie do zarządzania bibliografią nie tylko pomaga społeczności naukowej i akademickiej w generowaniu dokładnych bibliografii i listy odwołań, ale także podnosi jakość prowadzenia badań naukowych. Korzystanie z oprogramowania do zarządzania bibliografią znacznie redukuje obciążenie badaczy piszących publikacje. 

W porównaniu z manualnymi systemami, oprogramowanie do zarządzania bibliografią sprawia, że cały proces badawczy jest efektywny i pozwala na swobodny obieg myśli pomiędzy kolejnymi źródłami. Ręczne zadanie zapisywania cytowań i odwołań jest całkowicie wyeliminowane. Zamiast tego otrzymujesz bazę danych odwołań, z której łatwo możesz wygenerować bibliografię lub cytować źródło jednym kliknięciem. I choć ma to pewne wady, to w dłuższej perspektywie zdecydowanie oszczędza czas. 

W miarę postępu technologicznego i jego integracji integrowany w narzędzia badawcze, instytucje z pewnością będą czerpały z tego korzyści, ponieważ będą mogły skupić się bardziej na pracy naukowej, bez konieczności martwienia się o różnego rodzaju aspekty formatowania. 

[1] Rangaswamy, T. and Rajendra, H. (2021), Researchers’ Perception on Zotero and Mendeley Reference Management Tools: A Study, “Library Philosophy and Practice”, https://digitalcommons.unl.edu/libphilprac/5935/.

On 12 czerwca 2023   /   Aktualności   /   Leave a comment